UPS มีกี่แบบ? อุปกรณ์ป้องกันไฟตก เลือกใช้แบบไหนให้เหมาะสม
เครื่องใช้ไฟฟ้าที่ใช้กันอยู่เป็นประจำทุกวัน แต่ก็ต้องเจอกับปัญหาไฟตกบ่อย ไฟฟ้าขัดข้อง ซึ่งส่งผลกระทบต่อเครื่องใช้ไฟฟ้าอย่างแน่นอน หากกำลังมองหาอุปกรณ์ป้องกันไฟตก แต่ไม่รู้ว่าจะเลือกแบบไหนให้เหมาะสมกับการใช้งาน บทความนี้จะพาไปดูว่า UPS มีกี่แบบ มีอะไรบ้าง แต่ละแบบมีข้อดี-ข้อจำกัดยังไง แล้วจะเลือกใช้แบบไหนดี ไปดูกันเลย!
UPS คืออะไร
UPS (Uninterruptible Power Supply) คือ อุปกรณ์ไฟฟ้าที่สามารถจ่ายพลังงานไฟฟ้าให้กับอุปกรณ์ไฟฟ้า หรือเรียกได้ว่า UPS ก็คือเครื่องสำรองไฟนั่นเอง UPS จึงเป็นอุปกรณ์ไฟฟ้าที่จะกักเก็บไฟฟ้าสำรองเอาไว้ เพื่อใช้ในเวลาที่จำเป็นหรือในเวลาฉุกเฉิน เช่น ไฟตก ไฟฟ้าดับ ไฟกระชาก หรือความขัดข้องทางไฟฟ้าอื่นๆ ซึ่งสาเหตุอาจมาจากไฟฟ้าลัดวงจรภายในบ้านหรือหม้อแปลงมีปัญหา จนทำให้ไฟฟ้าถูกตัด แต่อุปกรณ์ UPS จะทำหน้าที่ปรับแรงดันและจ่ายพลังงานไฟฟ้าออกมาเป็นปกติในระดับที่เหมาะสมแก่เครื่องใช้ไฟฟ้า ซึ่งช่วยให้เครื่องใช้ไฟฟ้าต่างๆ สามารถทำงานต่อไปได้ในช่วงเวลาหนึ่ง โดยหลักการทำงาน UPS จะช่วยป้องกันความเสียหายที่อาจเกิดขึ้นต่อเครื่องใช้ไฟฟ้าได้ อย่างเช่น ป้องกันความเสียหายที่อาจจะเกิดขึ้นกับระบบการทำงานของเครื่องใช้ไฟฟ้าต่างๆ ไม่ว่าจะเป็นการพัง เสียหาย เกิดการช็อต หรือใช้งานได้อย่างไม่มีประสิทธิภาพ หรืออาจส่งผลต่อข้อมูลในคอมพิวเตอร์ ที่อาจสูญหายไปจนกู้กลับมาไม่ได้ UPS จึงเป็นอุปกรณ์ไฟฟ้าที่มีความสำคัญกับเครื่องใช้ไฟฟ้าเป็นอย่างมาก
UPS มีกี่แบบ แต่ละแบบต่างกันอย่างไร?
UPS เป็นอุปกรณ์ไฟฟ้าที่จะกักเก็บไฟสำรองเอาไว้เพื่อใช้ในเวลาฉุกเฉิน แล้ว UPS มีกี่แบบ แต่ละแบบมีข้อดี-ข้อจำกัดอย่างไร เพื่อให้การเลือกใช้งานมีความเหมาะสมสมที่สุด จึงต้องรู้จักประเภทของ UPS ซึ่งมีดังนี้
1. Standby / Offline UPS
UPS แบบ Standby / Offline UPS คือ เครื่องสำรองไฟแบบออฟไลน์ เป็นประเภทที่ใช้งานง่าย ราคาถูก แต่หลักการทำงานของเครื่อง จะทำงานเมื่อเกิดเหตุไฟดับเท่านั้น โดยอุปกรณ์เครื่องใช้ไฟฟ้าจะได้รับพลังงานผ่านทาง Input Power ซึ่ง UPS จะทำการจ่ายกระแสไฟฟ้าเมื่อไฟฟ้าดับ
การใช้งาน Standby / Offline UPS
UPS แบบ Standby / Offline UPS สามารถใช้งานได้กับคอมพิวเตอร์ส่วนบุคคล ระบบ entertainment ภายในบ้าน และอุปกรณ์ภายในสำนักงานขนาดเล็ก
ข้อดีของ Standby / Offline UPS
- ราคาถูกที่สุด
- สามารถติดตั้งได้ง่าย มีขั้นตอนไม่ยุ่งยาก ไม่ซับซ้อน
- มีขนาดที่เล็กกะทัดรัด น้ำหนักเบา สามารถขนย้ายได้อย่างสะดวก
- มีประสิทธิภาพสูงเนื่องจากไม่ได้เปิดเครื่องชาร์จอย่างต่อเนื่อง
ข้อจำกัดของ Standby / Offline UPS
- หลักการทำงานของเครื่อง คือทำงานเมื่อเกิดเหตุไฟดับเท่านั้น
- มีอายุการใช้งานที่สั้น
- ไม่เหมาะกับการนำไปใช้งานในพื้นที่ที่ใกล้กับแหล่งผลิตไฟฟ้า เนื่องจากมีความผันผวนของกระแสไฟฟ้าสูง ซึ่งอาจทำให้เกิดความเสียหายต่ออุปกรณ์ได้
- มีระยะเวลาการถ่ายโอนที่จำกัดจากแหล่งจ่ายไฟหลักไปยังอินเวอร์เตอร์
2. Line-Interactive UPS
UPS แบบ Line-Interactive คือ เครื่องสำรองไฟที่พัฒนามาจากประเภท Offline UPS ซึ่งมีตัวควบคุมแรงดันไฟฟ้าอัตโนมัติ จึงช่วยควบคุมความผันผวนของแรงดันไฟฟ้า โดยไม่ต้องอาศัยพลังงานจากแบตเตอรี่ สามารถช่วยลดการเกิดไฟกระชากต่อเครื่องใช้ไฟฟ้า เมื่อเกิดปัญหาไฟตก จึงเป็นประเภทที่ได้รับความนิยมเป็นอย่างมากในปัจจุบันนี้
การใช้งาน Line-Interactive UPS
UPS แบบ Line-Interactive สามารถใช้งานได้กับอุปกรณ์เครือข่าย อุปกรณ์สำหรับธุรกิจขนาดเล็ก และระบบ POS
ข้อดีของ Line-Interactive UPS
- มีอายุการใช้งานที่นานกว่าประเภท Offline UPS
- ราคาอยู่ในระดับปานกลาง สามารถใช้งานได้ในทุกพื้นที่
- มีขนาดที่เล็กกะทัดรัด น้ำหนักเบา สามารถขนย้ายได้อย่างสะดวก
ข้อจำกัดของ Line-Interactive UPS
- ไม่สามารถแก้ปัญหาในเรื่องของความถี่ไฟฟ้า ที่เกิดจากการเปลี่ยนแปลงของระดับแรงดันไฟฟ้า
- ไม่เหมาะกับอุปกรณ์อิเล็กทรอนิกส์หรือเครื่องใช้ไฟฟ้าที่มีความไวต่อคุณภาพกระแสไฟฟ้า
3. Online UPS
UPS แบบ Online UPS หรือ UPS True Online คือ เครื่องสำรองไฟที่ให้การปกป้องพลังงานระดับสูงที่สุด มีราคาสูง แต่มีประสิทธิภาพการทำงานดีกว่า UPS ประเภทอื่นๆ โดยมีหลักการทำงานคือแปลงไฟ AC ขาเข้าเป็นไฟ DC แล้วแปลงกลับไปเป็นไฟ AC อย่างต่อเนื่อง เพื่อจ่ายไฟ และมีการปรับปรุงแก้ไขคุณภาพของไฟฟ้า ทำให้สามารถรับมือกับทุกปัญหาการจ่ายไฟฟ้าได้ โดยไม่กระทบต่อการทำงานของอุปกรณ์อิเล็กทรอนิกส์และเครื่องใช้ไฟฟ้าต่างๆ
การใช้งาน Online UPS
UPS แบบ Online UPS สามารถใช้งานได้กับศูนย์ข้อมูลและเซิร์ฟเวอร์ อุปกรณ์โทรคมนาคม อุปกรณ์การแพทย์และห้องปฏิบัติการ
ข้อดีของ Online UPS
- สามารถป้องกันความผิดปกติของกระแสไฟฟ้าได้ทุกแบบ
- ไม่จำเป็นต้องปิดอุปกรณ์ที่เชื่อมต่อเมื่อต้องการตรวจสอบระบบการทำงาน
- มีการถ่ายโอนพลังงานอย่างต่อเนื่อง และสามารถป้องกันสัญญาณรบกวนได้
- อินเวอร์เตอร์เปิดตลอดเวลา คุณภาพของแรงดันไฟไม่มีความผิดเพี้ยน
ข้อจำกัดของ Online UPS
- มีราคาสูง
- มีระบบที่ซับซ้อน การติดตั้งจึงมีความยาก และยังยากต่อการขนย้าย เนื่องจากอุปกรณ์ประเภทนี้มีขนาดใหญ่ และมีน้ำหนักมาก
4. D-C UPS
UPS แบบ D-C UPS (Delta Conversion UPS) เป็นเครื่องสำรองไฟที่มีการผสมผสานระหว่างแบบ Online UPS และ Line-Interactive คือ มีการใช้กระบวนการแปลงสามขั้นตอน ซึ่งรวมถึงการแปลงไฟ AC ขาเข้าเป็นไฟ DC จากนั้นเป็นไฟ AC ที่มีความถี่ต่างกัน สุดท้ายจึงกลับไปเป็นความถี่ไฟ AC มาตรฐาน
การใช้งาน D-C UPS
UPS แบบ D-C UPS สามารถใช้งานได้กับอุปกรณ์อิเล็กทรอนิกส์ที่มีความละเอียดอ่อน หรือนำไปใช้ในกระบวนการทางอุตสาหกรรม
ข้อดีของ D-C UPS
- มีความสามารถในการปรับสภาพสำหรับอุปกรณ์ที่มีความละเอียดอ่อน
- มีประสิทธิภาพการทำงานที่สูงเมื่อเทียบกับ Online UPS
- ถ้าระบบที่เอาไว้ต่ออุปกรณ์พ่วงเป็นระบบไฟฟ้า DC จะทำให้สามารถใช้พลังงานไฟฟ้าที่สำรองจากแบตเตอรี่ได้โดยตรงเลย ซึ่งไม่ต้องสูญเสียพลังงานในการแปลงไฟฟ้า
ข้อจำกัดของ D-C UPS
- กำลังไฟฟ้าของวงจรเรียงกระแสจะเพิ่มขึ้น เนื่องจากต้องจ่ายไฟให้กับอินเวอร์เตอร์และชาร์จแบตเตอรี่ด้วย
5. CVT UPS
UPS แบบ CVT หรือที่รู้จักในชื่อหม้อแปลงแรงดันไฟฟ้าคงที่ เป็น UPS ประเภทพิเศษที่ใช้หม้อแปลงเฟอร์โรเรโซแนนท์ โดยจะรักษาแรงดันไฟฟ้า Output ให้คงที่ แม้ว่าแรงดันไฟฟ้า Input จะแปรผันก็ตาม CVT ให้การควบคุมแรงดันไฟฟ้าและการป้องกันไฟกระชากในระดับหนึ่ง ทำให้เหมาะสำหรับการใช้งานที่เฉพาะด้าน
การใช้งาน CVT UPS
UPS แบบ CVT สามารถใช้งานได้กับอุปกรณ์อุตสาหกรรม อุปกรณ์อิเล็กทรอนิกส์ที่ละเอียดอ่อน หรือเหมาะสำหรับห้องปฏิบัติการและสิ่งอำนวยความสะดวกด้านการวิจัย
ข้อดีของ CVT UPS
- มีความสามารถในการระงับเสียงรบกวนที่ดี
ข้อจำกัดของ CVT UPS
- ประสิทธิภาพตัวควบคุมแรงดันไฟฟ้าเฟอร์โรอยู่ในช่วง 75% ถึง 85% จากการเปรียบเทียบ กับหม้อแปลงไฟฟ้าทั่วไปที่จะมีประสิทธิภาพ 90%
6. Modular UPS
UPS แบบ Modular เป็น UPS ที่ปรับขนาดได้ ซึ่งช่วยให้ผู้ใช้สามารถเพิ่มหรือถอดโมดูลพลังงานได้ตามความต้องการ โดยทั่วไปแล้วโมดูลพลังงานแต่ละโมดูลจะมีแบตเตอรี่และอินเวอร์เตอร์ในตัวเอง มีความเสถียรในการสำรองไฟฟ้าได้อย่างมีประสิทธิภาพ ในกรณีที่ไฟฟ้ามีปัญหา และเป็นระบบที่นิยมสำหรับองค์กรที่ต้องการการขยายหรือลดขนาดตามการเปลี่ยนแปลงของระบบการใช้งาน
การใช้งาน Modular UPS
UPS แบบ Modular สามารถใช้งานได้กับสิ่งอำนวยความสะดวกด้านโทรคมนาคมและเครือข่าย
ข้อดีของ Modular UPS
- ใช้งานง่าย ติดตั้งง่าย
- มีความพร้อมในการใช้งานสูงและบำรุงรักษาได้ง่าย
- มีความยืดหยุ่นและปรับขยายได้สูงเพื่อรองรับความต้องการพลังงานที่เปลี่ยนแปลงไป และมีความทนทาน
ข้อจำกัดของ Modular UPS
- ราคาสูงเมื่อเทียบกับอุปกรณ์ UPS ประเภทอื่นๆ
เลือกใช้งาน UPS ต้องดูอะไรบ้าง
การเลือก UPS ให้เหมาะสมกับการใช้งาน เพื่อให้มีประสิทธิภาพสูงที่สุด ควรพิจารณาดังนี้
- สำหรับอุปกรณ์แต่ละเครื่องที่จะเชื่อมต่อกับ UPS ให้พิจารณาการใช้พลังงาน (วัตต์) ของอุปกรณ์นั้น ว่าสามารถรับปริมาณการใช้พลังงานได้จาก UPS เท่าไร ความจุของ UPS ที่ต้องการคือ การใช้พลังงานของอุปกรณ์ที่จะเชื่อมต่อกับ UPS
- ต่อไปให้พิจารณารันไทม์ของ UPS ที่ต้องการสำหรับการทำงานต่อเนื่องในกรณีที่ไฟฟ้าขัดข้อง ระยะเวลารันไทม์ที่จำเป็นของ UPS อาจใช้เวลาเพียงไม่กี่นาที เพื่อเริ่มต้นระบบและเปลี่ยนไปใช้เครื่องกำเนิดไฟฟ้าอย่างปลอดภัย
- หลังจากพิจารณารันไทม์ของ UPS ที่ต้องการแล้ว ให้ตรวจสอบให้แน่ใจว่า UPS มีเต้ารับเพียงพอ ซึ่ง UPS บางรุ่นมีเต้ารับที่รองรับเฉพาะการป้องกันไฟกระชากเท่านั้น ช่องเสียบเหล่านี้ไม่มีแบตเตอรี่สำรอง จึงต้องตรวจสอบให้แน่ใจว่าคุณสมบัติของ UPS ที่จะซื้อและมีเต้ารับแบตเตอรี่สำรองเพียงพอต่อความต้องการ
- สุดท้ายให้พิจารณาข้อกำหนดในการติดตั้ง UPS ซึ่ง UPS มีหลายขนาดและรูปแบบ โดยทั่วไปแล้ว UPS รุ่นแบบติดตั้งบนชั้นวางได้รับการออกแบบให้พอดีกับชั้นวาง IT มาตรฐานขนาด 19 นิ้วร่วมกับอุปกรณ์ไอทีอื่นๆ UPS แบบติดตั้งบนชั้นวางมีขนาดแตกต่างกันไป ทั้งนี้ UPS ที่ออกแบบมาเพื่อใช้แบตเตอรี่ลิเธียมไอออนมักจะมีขนาดเล็กและเบากว่ารุ่นที่คล้ายกันซึ่งใช้แบตเตอรี่ตะกั่วกรดแบบดั้งเดิม แต่ติดตั้งในพื้นที่ที่ขนาดเล็กกว่า
สรุป
UPS (Uninterruptible Power Supply) คือ อุปกรณ์ไฟฟ้าที่สามารถจ่ายพลังงานไฟฟ้าให้กับอุปกรณ์ไฟฟ้า หรือเรียกได้ว่างเป็นอุปกรณ์ไฟฟ้าที่จะกักเก็บไฟสำรองเอาไว้เพื่อใช้ในเวลาที่จำเป็นหรือในเวลาฉุกเฉิน อย่างเช่น ไฟฟ้าดับ ไฟกระชาก ซึ่งสาเหตุอาจจะมาจากไฟฟ้าลัดวงจรภายในบ้านหรือหม้อแปลงมีปัญหา จนทำให้ไฟฟ้าถูกตัด แต่อุปกรณ์ UPS จะทำหน้าที่ปรับแรงดันและจ่ายพลังงานไฟฟ้าออกมาเป็นปกติในระดับที่เหมาะสมแก่เครื่องใช้ไฟฟ้า ซึ่งช่วยให้เครื่องใช้ไฟฟ้าต่างๆ สามารถทำงานต่อไปได้ในช่วงเวลาหนึ่ง จึงช่วยป้องกันความเสียหายที่อาจเกิดขึ้นต่อเครื่องใช้ไฟฟ้าได้ โดยประเภทของ UPS ได้แก่ Standby / Offline UPS, Line-Interactive UPS, Online UPS, D-C UPS, CVT UPS และ Modular UPS ซึ่งการเลือกใช้ UPS ให้เหมาะสมจะต้องพิจารณาจากหลายอย่าง ไม่ว่าจะเป็นการใช้พลังงาน (วัตต์) ของอุปกรณ์นั้น การรันไทม์ของ UPS มีเต้ารับเพียงพอหรือไม่ และข้อกำหนดในการติดตั้ง UPS สำหรับใครที่อยากติดตั้งแบตเตอรี่ UPS ที่ Siam Generator มี UPS ให้เลือกซื้อมากมาย ได้มาตรฐาน พร้อมให้บริการทุกขั้นตอน ตั้งแต่ให้คำปรึกษา เลือกซื้อ รวมไปถึงบริการหลังการขาย ได้รับความประทับใจแน่นอน